Wat is seksuele vrijheid?
Seksuele vrijheid heeft een brede betekenis die verschillende thema’s, onderwerpen en aspecten aanstipt. Het gaat over seksuele oriëntatie, de orgasmekloof, vrouwelijk genot, intimiteit, relaties en seksuele voorlichting. Het ligt er maar net aan welk onderdeel jij meer onder de aandacht wil brengen. De overkoepelende betekenis voor seksuele vrijheid is ‘de vrijheid om seksueel actief te zijn en de controle en regie te hebben over je eigen seksualiteit’. Echter, een persoonlijke betekenis is voor iedereen verschillend. Jij voelt je namelijk op een ander moment seksueel vrij, dan bijvoorbeeld je vriend, je moeder of je sibling.
Wil je aan de slag met dit thema binnen jouw organisatie?
Onze kijk op seks
Seks en intimiteit bestaan al zolang als wij mensen bestaan, maar de wetenschap rondom seksualiteit is nog niet zo oud. Dit is pas rond de jaren 40 ontstaan, en werd pas in de jaren 70 gezien als onderdeel van de wetenschap. De ontwikkelingen binnen de seksuologie, zoals de onderzoeken van Alfred Kinsey over homoseksualiteit, de opkomst van sekstherapie door Masters & Johnson, de ontwikkeling van de anticonceptiepil en de verschillende emancipatie en feministische golven hebben een enorme positieve impact gehad op de seksuele ontwikkelingen. Dankzij deze stappen in de geschiedenis kunnen we nu steeds vrijer worden in onze seksualiteit, intimiteit en relaties.
Seksualiteit was vroeger een makkelijker vraagstuk dan tegenwoordig. Dit komt doordat er nu meer mogelijk is en doelen en ideeën over seksualiteit minder helder gedefinieerd zijn. Het feit dat dit vraagstuk moeilijker is, betekent niet iets slechts. Het heeft veel positieve effecten. Zo hebben we het in de 21e eeuw gelukkig steeds vaker over genderdiverse mensen, wat vrouwelijkheid is en wat mannelijkheid is, komen we in opstand tegen conditionering*, hebben we eerder een weerwoord op seksisme en hebben we een hekel aan slutshaming. De seksuele revolutie heeft hier een groot aandeel in gehad. Toch zijn we er nog niet en valt er veel winst te behalen op het gebied van seksuele ontwikkeling.
Zo vindt 25% van de jongens en 13% van de meisjes het niet oké wanneer twee mannen in het openbaar met elkaar zoenen en vindt 1 op de 3 mannen en 1 op de 4 vrouwen dat de verspreiding van een online naaktfoto je eigen schuld is. Daarnaast heeft 22% van de vrouwen seks gehad tegen de wil - 53% als je zoenen en seksueel aanraken tegen de wil meerekent. Ook weet maar 36% van de vrouwen en 30% van de mannen hoe een clitoris eruitziet, komt maar 36% van de jonge vrouwen klaar tijdens penis-in-vagina seks ten opzichte van 92% van de jonge mannen, en zijn de twee meest gestelde vragen aan genderdiverse en trans (non-)binaire mensen wat ze in hun broek hebben zitten en hoe ze seks hebben. Dus ondanks dat we aan de ene kant het gevoel hebben dat we meer de vrijheid kunnen opzoeken in onze genderidentiteit, genderexpressie en seksueel genot, zien we aan de andere kant dat de gender en seksuele beperkingen nog enorm ingebed zijn in onze manier van denken. Door hier niet over te praten en ons niet bewust te zijn van alle invloeden om ons, zal er niets veranderen. Willen we seksuele vrijheid en 100% autonomie voor iedereen, dan moeten we met nieuwe denkbeelden komen en gaan praten met elkaar.
Allemaal leuk en aardig, maar wat is nou echt seks?
De definitie van seks blijft moeilijk te duiden. Over de afgelopen decennia hebben er veel ontwikkelingen plaatsgevonden die de betekenis van seks weer hebben veranderd. De norm die op dit moment heerst over seks is dat het voornamelijk gericht is op het binaire en hetero perspectief. Zo wordt seks gezien als het hebben van geslachtsgemeenschap tussen een man en een vrouw, met ejaculatie - en voortplanting - als doel. Seks is echter zoveel meer dan alleen dit perspectief. Seks gaat over alle handelingen die gericht zijn op intiem lichamelijk contact die gepaard gaan met gevoelens van opwinding, lust en passie. Het kan dus gaan om zoenen, maar ook om penetratie. Het kan gaan over masseren, maar ook over samen naar ethische porno kijken. In onze ogen is het belangrijk dat iedereen zelf vorm kan geven aan diens eigen definitie van seks en dit ook onder woorden kan brengen. Hoe meer woorden we ergens aan geven, hoe makkelijker het wordt voor mensen om hun gevoel en behoeftes te kunnen plaatsen en uitdrukken.
Wat heeft invloed op jouw seksuele vrijheid?
Er zijn ontzettend veel aspecten die invloed hebben op jouw seksuele vrijheid. Zo zorgen we er met de media, porno-industrie, het patriarchaat, de maatschappij en onze opvoeding voor dat bepaalde systemen in stand worden gehouden. In onze ogen is de opvoeding en daarmee ook de seksuele voorlichting die we krijgen hier de grootste oorzaak van. Voorlichting is aan vernieuwing toe. Dit wordt bevestigd in een onderzoek van Kenniscentrum Rutgers (2019), waarin duidelijk wordt dat jongeren ontevreden zijn over de huidige seksuele educatie. Ze geven het een magere 5,8. Er is te weinig focus op topics als genderdiversiteit en uiteenlopende relatievormen. Daarnaast wordt jongeren niet geleerd om te praten over hun emotionele en seksuele behoeftes met hun partner(s). Er ligt een taboe op het aangeven van wat je lekker vindt en vooral ook wat niet. Het wordt meer vanuit de biologie en verzorging bekeken, vanuit lichamelijke aspecten. De relationele, emotionele en maatschappelijke aspecten van seks blijven hierin buiten beschouwing, of worden aan een biologiedocent toegeschreven die zich hier niet in thuis voelt. Dit zorgt voor blijvende uitdagingen in de seksuele vorming van jongeren.
Daarnaast blijkt uit doelgroeponderzoek van VICE dat slechts 52% van Gen-Z (geboren na 1995) zichzelf als heteroseksueel identificeert. 48% voelt zich meer thuis bij termen als: fluïde, panseksueel en queer. De keuze om binair en definitief te kiezen verdwijnt langzaam naar de achtergrond, wat het des te belangrijker maakt om te praten over deze onderwerpen. Het gaat niet langer meer om een klein aantal mensen die diverse gender en seksualiteiten hebben, maar over de helft van de jongere generatie. Gezien keuzes veel meer fluïde worden, moet het gesprek ook vaker plaatsvinden op meerdere momenten en meerdere plekken gedurende iemands leven.
Seksuele oriëntatie
Als we het hiervoor hebben over termen als heteroseksueel en panseksueel, dan hebben we het over je seksuele oriëntatie. Dit gaat over tot wie je je seksueel of romantisch aangetrokken voelt, over met wie je een relatie en/of seks wil hebben, en over hoe je jezelf noemt. Seksuele aantrekking is niet hetzelfde als romantische aantrekking. Je kan je lichamelijk (seksueel) aangetrokken voelen tot iemand voor wie je geen verliefde (romantische) gevoelens hebt, en andersom of beide (niet). Daarnaast is het ook mogelijk dat je geen aantrekkingskracht voelt tot een ander. Dit noemen we aseksueel of aromantisch. In het kort voel je dan weinig tot geen aantrekkingskracht naar iemand. Demiseksueel of demiromantisch betekent weer dat je je pas aangetrokken kan voelen tot iemand wanneer je een sterke emotionele band met diegene hebt. Sapioseksuelen voelen zich alleen aangetrokken tot het intellect van een ander, het uiterlijk is zwaar ondergeschikt. De term queer wordt gebruikt als parapluterm voor mensen die zich af willen zetten tegen de standaard hetero- en gendernorm. Je seksuele oriëntatie is niet altijd eenduidig. Je kan je bijvoorbeeld aangetrokken voelen tot mensen van het andere geslacht, maar toch seks hebben met iemand van je eigen geslacht. Of misschien identificeer je je als homoseksueel, maar kan je ook gevoelens krijgen voor iemand van het vrouwelijke geslacht. De vraag is dan ook weer, val je op iemands geslacht of op iemands gender? Je seksuele oriëntatie is niet iets wat je hele leven vaststaat, het kan veranderen naarmate je ouder wordt.
Zichtbaarheid is de eerste stap is naar verandering.
